Академик М.Н.Лущихин атындагы малчарбасындагы жана аквакультурадагы менеджмент кафедрасы
КАФЕДРАНЫН ТАРЫХЫ
Кафедра 1933-жылы уюштурулган университеттин алгачкы түзүмдүк бөлүмдөрүнүн бири.1936-жылы ал жеке зоотехния жана сүт иштери кафедрасы деп аталып, андан кийин факультет жана институт кеңейген сайын генетика жана айыл чарба малын тоюттандыруу жана зоогигиена сыяктуу кафедраларга бөлүнгөн.1937-жылдан өмүрүнүн аягына чейин (1978-жыл) жеке зоотехния кафедрасын ВАСХНИЛдин корреспендент мучосу , Кыргыз Республикасынын илимдер академиясынын академиги, Кыргыз Республикасынын илимине эмгек сиңирген ишмер, айыл чарба илимдеринин доктору, профессор Лущихин Михаил Николаевич.Факультеттин деканы, андан кийин институттун директору катары ал институттун гана эмес, мал чарба факультетинин өнүгүшүнө чоң салым кошкон. Кафедра 1978-жылдан бери анын ысымын алып жүрөт.
Михаил Николаевич Лущихин (14 — ноябрь 1905-жылы Россия империясы Москва губерниясынын Рузасында туулган, 5-май 1978-жылы Кыргыз ССРинин Фрунзе шаарында көз жумган) – зоотехния жаатындагы советтик жана кыргыз окумуштуусу, Кыргыз ССРинин илимдер академиясынын академиги (1969, 1954-жылдан бери мүчө-корреспондент), ВАСХНИЛдин (1956) мүчөсу-корреспондент.Михаил Николаевич педагогикалык окуу жайын аяктагандан кийин Москванын жанындагы Костино айылында мугалим болуп иштеген. Москва зоотехникалык институтуна тапшырып, 1930-жылы ийгиликтүү аяктаган. Институттун студенти катары Михаил Николаевич академик М.Ф. Иванов менен бирге Аскания Нова чарбасында иштеген. Ошол эле жерде М. Н.Лущихин зоотехникалык тажрыйба станциясын түзгөн. Окууну аяктагандан кийин ал жашоосун Орто Азия менен байланыштырууну чечкен. Михаил Лущихин 1931-жылдан тартып Ташкенттеги Орто Азиялык кой чарба трестте жана Фрунзедеги Кыргыз кой чарба трестте иштеген.1935-1953-жылдары Кыргыз айыл чарба институтунун жеке зоотехникалык кафедрасынын башчысы кызматын ээлеп, 1944-жылы директор болуп шайланган. 1954-жылдан 1964-жылга чейин Михаил Николаевич Кыргыз ССРинин Илимдер академиясынын зоология жана паразитология институтунун жаныбарлардын генетикасы жана морфологиясы лабораториясын жетектеген. 1964-жылдан көзү өткөнчө Кыргыз ССРинин Илимдер академиясынын Биохимия жана физиология институтунун жаныбарлардын генетикасы жана морфологиясы лабораториясынын башчысы болуп иштеген.Михаил Лущихин мал чарба боюнча илимпоз гана эмес, ошондой эле поэзия жазган, сүрөт тарткан. Анын лекциялары чоң аудиторияны топтолгон . Белгилүү жазуучу,зоотехник Михаил Лущихиндин окуучусу Чыңгыз Айтматов:”көп жашаган жана акылдуу адамдын кооз, акылдуу ырлары”, – деп айткан. Чынгыз Айтматов мугалими Михаил Лущихиндин эмгегинин аркасында белгилүү жазуучу болду.
М. Н. Лущихиндин негизги илимий эмгектери айыл чарба малдарынын биологиясына жана селекциясына арналган.
- аборигендик породалардын жашоого жөндөмдүүлүгүнө баа беруу.
- Тоо уюн жүндүү кой чарбасын остуруунун теориялык негиздерин иштеп чыккан;
- Жундун осуп-онугуусунун негиздерин иштеп чыккан;
- Койлордун ичке жүндүү жаңы тукумун — Кыргыз тукумун түздү.
- Акылдын экстремалдык шарттарына ылайыкташуу теориясын иштеп чыккан.
Михаил Лущихиндин аты менен Талас облусунун Кара-Буура районундагы кой чарбасы боюнча мамлекеттик асыл тукум заводуна, Бишкектин бир кочосуно ыйгарылган.
Сыйлыктар:
- 1936 – “Ардак Белгиси”ордени.
- 1946-Эмгек Кызыл Туу Ордени.
- 1947-Кыргыз ССРинин илимине эмгек сиңирген ишмер жана “Ардак Белгиси”ордени.
- 1951 – “Ардак Белгиси”ордени.
- 1966-Эмгек Кызыл Туу Ордени.
- 1975-Элдердин Достук ордени.
- 2001-Кыргыз Республикасынын Президентинин “кийинки кылымдагы көрүнүктүү илимий жетишкендиктери үчүн” Ардак Алтын медалы (өлгөндөн кийин).
- СССРдин эки медалы.
- Кыргыз ССРинин Куралдуу Күчтөрүнүн Президиумунун төрт Ардак грамотасы.
Негизги эмгектери:
- 1955-Чабандын эстелик китеби.
- 1958-Кыргыз ичке жүндүү кой тукуму.
- 1964-Кыргызстандын уяң жүндүү кой чарбасы.
- 1973-Жундун пайда болушунун биологиялык негиздери.
- 1974-Кыргыз уюн жүндүү кой тукуму (жаңы басылышы).
- 1975-Кыргыз ичке жүндүү кой тукуму менен асыл тукум иши.
- 1984-биологдор. Биографиялык маалымдама
1978 – жылдан баштап кафедраны профессор Алагушев К. А., доцент Р. А. Байбеков, профессор Раззаков И. Р., доценттер Клименко Л. В., Конурбаев У. Ч, профессор Деркенбаев С. М. жетектеген, ал эми 2011-жылдан 2021-жылга чейин профессор Ажибеков А. С башкарышкан ,., азыркы учурда доцент И.Ж Алыкеев .Кафедра,* чоң*педагогикалык, илимий-изилдөө, методикалык, коомдук иштерди жүргүзөт, айыл чарба жаныбарларынын асыл тукум жана продуктылык сапаттарын өркүндөтүү, мал чарба азыктарын өндүрүү технологияларын жакшыртуу маселелери боюнча жаңы өндүрүштүк системалардын субьектерине практикалык жардам көрсөтөт.
Кафедрада илимдин 5 доктору жана 10 илимдин кандидаты даярдалган. Азыркы учурда кафедрада 5 илимдин доктору, 4 айыл чарба илимдеринин кандидаты эмгектенип, алар тарабынан 4 окуу китеби, 5 окуу куралы, 20 методикалык көрсөтмө, 100гө жакын илимий макала жарыяланып, 6 патент алынды. Кафедрада профессор Абдыкеримов А.А – КР Билим берүүсүнө эмгек сиңирген кызматкер, профессор Ажибеков А. С., Раззаков И. Р – КР айыл чарбасынын эмгек сиңирген кызматкерлери иштешет.
Факультет жөнүндө
Айыл чарба продуктыларын өндүрүү жана кайра иштетүү технологиясы факультети (мурдагы зооинженердик факультет) университеттин эң эски факультеттеринин бири болуп саналат. 2018-жылы университеттин курамында факультет 85 жылдык мааракесин белгиледи. Факультет иштеп турган мезгилдин ичинде республиканын агроонор жай комплекси учун минден ашык жогорку квалификациялуу адистер даярдалды. Алардын көбү көрүнүктүү мамлекеттик, саясий ишмер, илимпоздор болушкан. Алардын арасында Ж.Аманбаев, С.Турсунов, С.Савитахунов, Р.Э.Садыков, И.М.Ботбаев,Социолдык эмгектин эки жолку Баатыры ,КР Баатыры Т.Акматов бар, КР экс-президенти С.Ш.Жээнбеков,бар.
Факультеттин миссиясы:
Факультеттин миссиясы – өлкөнүн агро өнөр жай комплексин мал чарбасы, балык чарбасы жана аквакультура жана айыл чарба продукциясын кайра иштетүү тармагындагы адистер менен камсыз кылуу, акыркы маалыматтык технологияларды өздөштүрүү, окуу процессинде интерактивдүү окутуу методдорун колдонуу. адистерди даярдоо.
– Айыл чарба продукциясын өндүрүү жана кайра иштетүү технологиясы
Профильдер: Өсүмдүктөрдү кайра иштетүү технологиясы;
Мал чарба азыктарын кайра иштетуу-нун технологиясы Зоотехника. Профилдер: Айыл чарба жаныбарларынын селекциясы, селекциясы жана генетикасы;
Мал чарбачылыгынын технологиясы ;Стандартташтыруу, сертификациялоо жана метрология
Профилдер: Стандартташтыруу, Сапатты башкаруу жана Метрология; Балык чарбасы жана Аквакультура жайыттарын башкаруу
ДАЯРДООНУН БАГЫТТАРЫ ЖАНА АДИСТИКТЕРИ
- 610400 — Зоотехния (бакалавр).
- 610400 – Зоотехния (магистратура) (профильдер: мал чарба продуктыларын өндүрүүнүн заманбап технологиялары; спорттук жылкы чарбачылыгы);
- 610800 – Балык улоо жана аквакультура (бакалавриат).
- 611100 – Жайыттты башкаруу (бакалавр).
- 700600 – Стандартташтыруу жана метрология (тармактар боюнча) (бакалавр).
- 700600 – Стандартташтыруу жана метрология (тармактар боюнча) (магистратура).
Кафедранын курамы
АЛЫКЕЕВ ИШЕНБЕК ЖАКЫПБЕКОВИЧ
Заведующий кафедрой ТППЖ
им. академика М.Н. Лущихина
Кандидат сельскохозяйственных наук, доцент
Отличник образования
доцент, Отличник сельского хозяйства
Эл.почта: alykeev@mail.ru
ДЕРКЕНБАЕВ СОВЕТБЕК МУСАЕВИЧ
Отличник сельского хозяйства КР,
Отличник образования КР
Эл.почта: sovet.derkenbaev@mail.ru
АЖИБЕКОВ АСАНБЕК САРМАШАЕВИЧ
Заслуженный работник сельского хозяйства КР
Эл.почта: caniks@mail.ru
АБДЫКЕРИМОВ АСАНБЕК АБДЫКЕРИМОВИЧ
Заслуженный работник образования КР, Орден “МАНАС” 3 степени
РАЗЗАКОВ ИМАТБЕК РАЗЗАКОВИЧ
Медаль «Манас - 1000», Медаль «Данк»
ШЕРГАЗИЕВ УРАН АДИЕВИЧ
Отличник образования КР,
Отличник сельского хозяйства КР
Эл.почта: uransher@mail.ru
ОСМОНАЛИЕВ САМИР КУШАЙЫНОВИЧ
Отличник сельского хозяйства КР,
Почетная грамота Правительства КР,
Государственный советник Гос.службы 3 класса
Эл.почта: samir.osmonaliev@gmail.com
БЕКТУРОВ АМАНТУР БЕКТУРОВИЧ
Почетная грамота Жогорку Кенеша КР,
Почетная грамота Аппарата Правительства КР,
Почетная грамота МОН КР, Медаль «70 лет Жогорку Кенеша КР»
Эл.почта: amantur.bekturov@mail.ru
КАДЫРОВА ЧИНАРА ТОЙЧУБЕКОВНА
Почетная грамота МОиН КР
Эл.почта: t.chynara@bk.ru
САРИЕВА МАЙРАМ КЕРИМОВНА
Эл.почта:mairam.kerimovna@mail.ru
ИЛЬЯЗ КЫЗЫ ЖАРКЫНАЙ
АЙТБЕКОВА ЖАЗИРА АЙТБЕКОВНА
Эл.почта: jazira_aitbekova@mail.ru
КОНУРБАЕВА АСТРА КАЛКОЖОЕВНА
Эл.почта: astrakonurbaeva1976@gmail.com
СЕИТОВА ГУЛЬЖАМАЛ КУБАТБЕКОВНА
Эл.почта: seitova.gulzhamal@mail.ru